W ostatni weekend odbyły się celebracje z okazji rocznicy powstania trójmiejskiego obozu O.T.O. Shangri-La. W ich trakcie miałem okazję wygłosić prelekcję na temat koncepcji świętego Anioła Stróża w pismach Aleistera Crowleya.
W jego autobiografii The Confessions natrafiamy na opis pewnego wydarzenia, którego doświadczył w dzieciństwie:
„Stało się to na stacji kolejowej. Do pociągu podchodziła kilkuosobowa rodzina. Przed nimi tragarz dźwigał na plecach olbrzymią i ciężką skrzynię. Nagle zsunęła mu się i spadła centymetr przed małym chłopcem. Malec cudem uniknął zmiażdżenia. Jego ojciec krzyknął: ‚anioł stróż czuwał nad nim!’.
Całkiem możliwe, iż to wydarzenie ukierunkowało moje magiczne życie, albowiem kiedy zainteresowałem się tematem, mą uwagę zwróciła Księga świętej magii Abramelina maga. Dzieło to postuluje, iż najważniejszym zadaniem jest osiągnięcie wiedzy i konwersacji ze świętym Aniołem Stróżem.”
Crowley utrzymywał do końca życia, iż „wiedza i konwersacja” jest najważniejszym zadaniem adepta, o którym nie powinien zapomnieć nawet na moment.
Przytoczone na początku doświadczenie z odcisnęło się na nim niezwykle wyraźnie. W 1912 roku pisał w The Temple of Solomon the King („The Equinox”, tom I, nr 8, 1912):
„Pomyślałem: ‘Jestem‚ wybranym kapłanem i apostołem bezkresnej przestrzeni. Super. Ale co z tego? Czego mam uczyć ludzi?’ I wtedy niczym grom z jasnego nieba przyszła odpowiedź: WIEDZY I KONWERSACJI ŚWIĘTEGO ANIOŁA STRÓŻA. To wszystko. Żadnej metafizyki.[…] Unikaj wyrafinowania. Dialektykę pozostaw niewolnikom rozumu.”
W tym kontekście należy zadać sobie następujące pytania:
- Co dokładnie Crowley miał na myśli, pisząc „wiedza i konwersacja świętego Anioła Stróża”?
- Jakie stosował metody celem „nauczania ludzi”?
Mimo, iż powyższy monolog wyraźnie sugerował, by Crowley porzucił „dialektykę”, tak w jego pismach natrafiamy wielokrotnie na ustępy wyraźnie definiujące tego, kim (bądź czym!) jest Anioł Stróż. Czasem Mistrz Therion sprowadza się do pionu i próbuje użyć prostego języka, jak w przypadku tego ustępu z The Temple of Solomon the King („The Equinox”, tom I, numer 1, 1909):
Abramelin nazywa go świętym Aniołem Stróżem. Przyjmuję to określenie, albowiem:
1. System Abramelina jest prosty i efektywny.
2. Wszystkie teorie wszechświata są absurdalne, a zatem lepiej używać języka absurdu, który upokorzy miłośników metafizyki.
3. Zrozumie je nawet dziecko.
Kilka lat później wdaje się jednak w techniczne, wyrafinowane i jakże metafizyczne rozważania na temat natury anioła.
Analizując początki zainteresowań Crowleya koncepcją świętego Anioła Stróża, wnioski płynące z kilkukrotnych eksperymentów dotyczących odbycia „wiedzy i konwersacji” (Chiny w 1906 i Paryż w 1908 r.), pierwszą poczynioną przezeń definicję w jednym z poematów w The Collected Works (1905) oraz późniejsze dywagacje w komentarzach do Księgi Prawa, w Ekwinokcjum Bogów, czy Magick Without Tears, nasuwa się wyraźnie brak spójności definicyjnej, a także paradoksalne i często zaprzeczające sobie opinie. Innymi słowy, Crowley zmieniał zdanie odnośnie natury anioła.
W tekście Gwiazda na horyzoncie czytamy, iż „wiedza i konwersacja” posiada tak intymny i indywidualny charakter, iż „mistrzowie A∴A∴ nie opracowali żadnego konkretnego rytuału, który miałby pomóc w osiągnięciu tego istotnego Dzieła Zakonu.” Zdanie później Crowley wspomnina natomiast o „ogólnych instrukcjach” mających na celu pomóc aspirantowi. Już pobieżna analiza owych „ogólnych” instrukcji wskaże wyraźnie, iż są nader szczegółowe. Mam tu na myśli szczególnie tę, zawartą w ósmym etyrze Wizji i głosu, a także Liber Samek. Ale nawet Księga ducha żywych bogów, John St. John, czy AHA! – mimo, iż faktycznie ogólnikowe – tak posiadają instruktażowy charakter, a przede wszystkim dostarzają sporej dawki… metafizyki. Obawiam się, iż pisma Bestii otwierają istną puszkę Pandory.
Wizja świętego Anioła Stróża, którą miał Crowley przeszła przedziwne metamorfozy i definicyjne meandry. Celem mojej prelekcji była próba systematycznego prześledzenia ewolucji jego poglądów w tej materii, a także omówienie metod, które sugerował celem urzeczywistnienia tego głównego zadania na ścieżce wtajemniczenia. Prelekcję zamierzam przedstawić w trakcie otwartego spotkania przy nadarzającej się sposobności.